Nỗi lòng người nuôi heo

• Người ta thường nói: “Nuôi heo như nuôi lộc”, nhưng với anh Ba, đó là cả một canh bạc đời người — lắm phen được, cũng lắm phen trắng tay.

• Mỗi sáng, chuồng heo của anh lại vang lên tiếng ụt ịt thân quen. Đó là âm thanh của sự sống, là cái nhịp điệu nuôi bao hy vọng của một gia đình nông dân. Heo ăn cám, uống nước, lớn từng ngày — nhưng lòng người nuôi thì không yên theo từng bữa ăn đó. Giá cám lên, thuốc thú y tăng, điện nước đội chi phí… trong khi giá heo hơi thì sáng nắng chiều mưa, không biết đâu mà lần.

• Anh Ba từng bán một lứa heo với giá cao kỷ lục, cũng từng chứng kiến cảnh thương lái từ chối mua chỉ vì “nghe đâu có dịch”. Có lần, cả chuồng heo bị lở mồm long móng, phải tiêu hủy hết, nước mắt của anh hòa trong mùi khử trùng, đau như đứt ruột.

• Nuôi heo đâu phải chỉ cần cái chuồng và bao cám. Phải có kỹ thuật, phải học cách phòng bệnh, phải cập nhật thông tin thị trường mỗi ngày. Vợ anh nói đùa: “Chắc anh sắp thành bác sĩ thú y kiêm nhà kinh tế học rồi đó.”

• Nhưng có lẽ đau nhất là lúc bán được heo mà vẫn lỗ. Bao nhiêu công sức, thức đêm canh đèn sưởi, từng cơn sốt của con heo con cũng canh như con ruột, vậy mà bán xong vẫn phải gánh thêm nợ. Mỗi lần như vậy, anh lại lẩm bẩm: “Không biết mình nuôi heo, hay là heo đang nuôi hy vọng của mình mà chưa trả kịp…”

• Nỗi lòng người nuôi heo là nỗi lòng của đất, của mồ hôi, của niềm tin mong manh vào giá cả ngày mai. Nhưng lạ lắm, sáng hôm sau, anh Ba lại dậy sớm, lại nấu cám, lại gọi “tụi nhỏ” trong chuồng bằng cái giọng ấm áp như chưa từng thua lỗ.

• Vì sao à? Vì người nuôi heo, ngoài kỹ thuật, còn có một thứ rất khó học — đó là sự bền gan.

Nỗi lòng người bán thịt heo

• Sáng nào cũng vậy, bốn giờ rưỡi tinh mơ, bà Tư đã dậy chuẩn bị hàng. Mùi sương còn lạnh quấn lấy mái tóc đã ngả bạc. Trên chiếc xe đẩy cũ kỹ, bà đẩy từng tảng thịt tươi rói ra chợ, cố chọn từng miếng còn hồng, không để khách phải nghi ngờ về chất lượng. Mỗi miếng thịt là một phần vốn liếng, là mồ hôi, là giấc ngủ bỏ lại phía sau.

• Bán thịt heo bây giờ không còn dễ như xưa. Giá cả bấp bênh như lòng người. Lúc thì heo hơi lên, người nuôi mừng, người bán lỗ. Lúc thì thị trường chững, người bán lãi, nhưng người nuôi lỗ nặng. Thế là bao nhiêu tiếng than văng vẳng giữa chợ, không biết trách ai.

• Bà Tư vẫn nhớ những ngày dịch bệnh kéo đến — heo bị tiêu hủy, nguồn hàng khan hiếm, giá cao ngất ngưởng. Người mua thì thưa dần, người bán như bà chỉ biết ngồi nhìn thịt ươn theo từng buổi trưa nắng. Có ngày bà phải đem về nấu cháo từ chính miếng thịt ế, nuốt nghẹn cả giấc mơ lời lãi.

• Có lúc bà nghĩ: “Hay là nghỉ bán?” Nhưng rồi nhìn đống nợ còn đó, nhìn hai đứa cháu nhỏ đang tuổi ăn học, bà lại dậy sớm, lại cắt từng thớ thịt thật đẹp, lau bàn gỗ thật sạch, mong khách ghé mua, mong một ngày bán hết trước khi trời đứng bóng.

• Nỗi lòng người bán thịt không phải là câu chuyện riêng của bà Tư. Đó là hình ảnh thu nhỏ của bao người mưu sinh giữa chợ, lấy công làm lời, lấy nụ cười níu chân khách, lấy chịu đựng làm bạn đường. Ẩn trong đôi tay rám nắng là cả một cuộc đời mưu sinh bền bỉ — thầm lặng nhưng không cam chịu.

Nỗi lòng người ăn thịt heo

• Ngày còn nhỏ, trong mâm cơm gia đình, miếng thịt heo kho trứng là thứ khiến mấy đứa trẻ tranh nhau mãi không thôi. Mỡ béo, da mềm, thịt thấm đậm nước màu sóng sánh — chỉ cần chan thêm chút nước kho vào cơm là đã thấy bữa ăn đậm đà như tình mẹ. Hồi đó, ăn thịt là vui, là đủ đầy, là cái tết, cái lễ, hay chỉ đơn giản là… nhà hôm nay có tiền.

• Rồi lớn lên, thịt heo vẫn còn trong bữa cơm, nhưng nỗi lo lại nhiều hơn khẩu vị. Người ta hỏi nhau: “Thịt này có an toàn không?”, “Có chất cấm không?”, “Nguồn gốc ở đâu?”, “Heo nuôi cám gì, chích thuốc gì?”… Ăn một miếng thịt mà như gặm cả đống lo âu trong đầu.

• Có những đợt dịch, siêu thị khan hàng, thị trường loạn giá — người tiêu dùng phải đứng giữa hai lựa chọn: chấp nhận mua giá cao để có nguồn gốc rõ ràng, hay liều lĩnh mua rẻ để tiết kiệm chi tiêu. Và rồi, lòng dạ ăn uống cũng chẳng còn thảnh thơi như xưa.

• Người ăn thịt heo thời nay không còn đơn thuần là người “ăn”, mà là người tìm hiểu, cân nhắc, và chắt chiu. Phải nhìn nhãn, phải xem ngày, phải hiểu quy trình nuôi — rồi còn phải nghĩ đến sức khỏe, cân bằng dinh dưỡng, và cả… môi trường. Một miếng thịt giờ đây đi kèm cả chuỗi câu hỏi về đạo đức tiêu dùng và trách nhiệm với tương lai.

• Vậy nên, nỗi lòng người ăn thịt heo cũng chất đầy như nồi thịt kho của mẹ ngày xưa — chỉ khác là, giờ nó không chỉ có mùi thơm, mà còn có cả mùi lo toan, mùi thời cuộc, và cả mùi thời đại.

Đỗ Quyên